Demografie? Wat is het eigenlijk?
Demografie is de wetenschap die zich bezighoudt met de studie van de bevolkingssamenstelling, groei, verdeling en migratie.
Het omvat onderwerpen zoals geboortes, overlijdens, huwelijken, scheidingen, bevolkingsgroei, leeftijdsstructuur, sekseverhouding, etniciteit, opleidingsniveau, beroepsbevolking en migratiepatronen.
Demografen gebruiken gegevens uit verschillende bronnen, zoals volkstellingen, registratie van geboorten en overlijdens en enquêtes om bevolkingspatronen te analyseren en te voorspellen. De kennis die wordt verkregen uit de demografie wordt gebruikt voor het beleid en de planning op verschillende gebieden, zoals onderwijs, gezondheidszorg, huisvesting, sociale zekerheid, economie en milieu.
En hoe zit het dan in China?
De bevolking van China zal nog dit jaar voor het eerst in meer dan een halve eeuw krimpen. Dat is het begin van een grote verschuiving, waarbij de bevolking de komende decennia snel zal verouderen. Dat zal zeker gevolgen hebben voor de Chinese economie en ook voor de politiek en de economie op wereld niveau. Dat blijkt uit een analyses van de Universiteit van Victoria in Australië.
China is met India het land met de grootste bevolking ter wereld. China alleen woont een/zesde van de wereldbevolking. Na een periode van 40 jaar vier buitengewone decennia waarin de Chinese bevolking groeide van 660 miljoen naar 1,4 miljard mensen nu, ligt de bevolking op koers om dit jaar te krimpen. Dit is voor het eerst sinds de jaren zestig ten tijde van de grote hongersnood die het gevolg was van de rampzalige 'Grote Sprong Voorwaarts' die partijleider Mao Zedong in 1958 lanceerde en een aantal misoogsten opleverde. Door de hongersnood kwamen naar schatting tussen de 20 en 40 miljoen mensen om.
Volgens de laatste cijfers van het Chinese Nationale Bureau voor de Statistiek groeide de Chinese bevolking vorig jaar nauwelijks: van 1,41212 miljard naar 1,41260. Die toename met amper 480.000 mensen is slechts een fractie van de jaarlijkse groei met ongeveer 8 miljoen mensen tien jaar geleden.
Het is nu officieel: China zet streep achter een-kindpolitiek
Het totale vruchtbaarheidscijfer in China - het gemiddeld aantal geboorten per vrouw - lag eind jaren 80 op 2,6 – ruim boven de 2,1 die minimaal nodig is om het aantal sterfgevallen te vervangen en de bevolking op peil te houden. Maar in 1994 was dat cijfer al gedaald naar 1,6 tot 1,7, in 2020 bedroeg het nog amper 1,3 en vorig jaar zakte het zelfs tot 1,15.
Ter vergelijking: in de Verenigde Staten is het vruchtbaarheidscijfer 1,6 geboorten per vrouw, in de Europese Unie 1,5. In het vergrijzende Japan bedraagt het 1,3. De daling is opvallend, omdat China in 2016 zijn een-kindbeleid heeft afgeschaft en vorig jaar zelfs een drie-kindbeleid heeft ingevoerd, ondersteund met belastingvoordelen en andere prikkels.
Er doen verschillende theorieën de ronde over de reden waarom Chinese vrouwen terughoudend blijven om kinderen te krijgen, zelfs nu ze daartoe aangemoedigd worden door de overheid. Chinese koppels mogen voortaan drie kinderen krijgen om veroudering van het land tegen te gaan. Een reden is dat de samenleving gewend is geraakt aan kleine gezinnen, een andere wijst naar de stijgende levensduurte en nog een andere theorie ziet in de verhoging van de huwelijksleeftijd de belangrijkste oorzaak, waardoor geboorten worden uitgesteld en de kinderwens zou afnemen.
Daarnaast telt China minder vrouwen in de vruchtbare leeftijd dan men zou verwachten. Door de een-kindpolitiek sinds 1980 kozen veel echtparen voor een jongen, waardoor de verhouding van de geslachten in China bij de geboorte scheefgetrokken is van 106 jongens voor elke 100 meisjes (de 'normale' verhouding in het grootste deel van de rest van de wereld) tot 120 jongens per 100 meisjes, en in sommige Chinese provincies zelfs tot 130.
De totale bevolking van China groeide vorig jaar met amper 0,34 per 1.000. En volgens prognoses van de Academie voor Sociale Wetenschappen in Shanghai krimpt de bevolking dit jaar - voor het eerst sinds de hongersnood – met 0,49 per 1.000 mensen. Hett keerpunt komt bijna een decennium eerder dan verwacht. In 2019 was de prognose van de academie nog dat de bevolking pas in 2029 een piek zou bereiken van 1,44 miljard. En de Verenigde Naties verwachtten de piek zelfs nog later, in 2031-32, met een totaal van 1,46. Het team van de Academie voor Sociale Wetenschappen voorspelt na 2021 een jaarlijkse gemiddelde daling van 1,1 procent, waardoor de Chinese bevolking in 2100 zal teruglopen tot 587 miljoen, minder dan de helft van wat ze nu is.
